Het innoveren van de totale keten van wonen, welzijn en zorg is dé uitdaging waarvoor zorg- en welzijnsorganisaties staan. Nauwe samenwerking met de gemeenten en volkshuisvesting is daarbij nodig.
LEAS onderscheidt vijf belangrijke thema’s voor de toekomst.
– Vergrijzing
– Ontgroening
– Welzijn vóór zorg
– Hogere kwaliteit voorzieningen en diensten
– Meer ondernemerschap
Vergrijzing
De Nederlandse bevolking vergrijst de komende jaren ernstige mate. Volgens recente cijfers van het CBS (november 2011) neemt het relatieve aantal 65+ tussen 2007 en 2037 toe met 65% en zal zij in die periode verantwoordelijk worden voor 23,7% (was 14,4%) van de totale bevolking. In absolute aantallen betekent dit een groei van 1.7 miljoen 65+ ers in de periode tussen 2007 en 2037. Ons huidige stelsel is steeds minder in staat goede antwoorden te geven op de ondersteuningsvragen van senioren en andere kwetsbare burgers. Door een betere oriëntatie op de vraagstukken (wie heeft welke hulp echt nodig?) en betere afstemmingen in de keten van wonen, welzijn en zorg moeten we oplossingen vinden voor het groeiende aantal vragen van ouderen.
Ontgroening
Tegelijkertijd met de vergrijzing ontgroent ook de Nederlandse samenleving. In diezelfde periode neemt de beroepsbevolking (tussen 20 en 65 jaar) namelijk af van 61,3 naar 53,9%, hetgeen een krimp betekent van ongeveer 1.0 miljoen werkende leden in onze gemeenschap.
Dit heeft directe consequenties voor de dienstverlening. Andere verhoudingen zijn noodzakelijk. We dienen op zoek te gaan naar vormen van dienstverlening met zo min mogelijk personele en professionele inzet.
Het organiseren van slimme woonomgevingen (die civil society, community care en zelforganisatie stimuleren), het activeren van eigen sociale netwerken, het inzetten van bijvoorbeeld mensen uit de sociale werkvoorziening en de inzet van technologie worden een steeds groter gemeengoed.
Welzijn vóór zorg
Willen we dat de kwetsbare mensen in onze samenleving minder een beroep doen op dure zorgvoorzieningen, dan moet er een doordacht alternatief zijn. De termen wonen, welzijn en zorg worden heden ten dage veelvuldig en door elkaar heen gebruikt. Voor Peter Hop zit daarin wel een nadrukkelijke volgorde die wordt weergegeven in de onderstaande gedachtelijn.
‘’Ouderen, gehandicapten en andere kwetsbare burgers dienen op de eerste plaats te beschikken over een voor hen geschikte woning of woonomgeving. Vervolgens moeten zij toegang hebben tot een relevant pakket aan welzijnsactiviteiten. En uiteindelijk moeten zij kunnen terugvallen op een geschikt en flexibel aanbod aan zorg’’.
Welzijn komt dus vóór zorg. Dat is een omkering van de werkelijkheid uit voorgaande jaren. Voorheen lag het primaat bij medisch en paramedische zaken. In sommige woon- en zorgomgevingen zien we dat nog terug. In een innovatieve omgeving denken we juist andersom. Als wonen en welzijn goed zijn geregeld, doen mensen een minder groot beroep op zorg. Volgens Hop verdienen goede welzijnsvoorzieningen en wijksteunpunten een hogere plaats op de prioriteitenlijst.
Die hebben namelijk een belangrijke rol in de vangnetfunctie.
Hogere kwaliteit voorzieningen en diensten
Ouderen of gehandicapten nemen steeds minder genoegen met de huidige kwaliteit van voorzieningen en diensten. We leven in een nieuwe tijd en ook deze doelgroepen stellen hogere eisen. Dat moet zich onder andere vertalen in betere woonprogramma’s voor senioren, gehandicapten en andere kwetsbare burgers. Het wonen in instituten op afgelegen plaatsen past daar niet meer bij.
LEAS is ervan overtuigd dat ook de kwaliteit en de inhoud van dienstverlening de komende jaren zal veranderen. Wij verwachten dat een meervoudig aanbod in een verbeterde prijs-kwaliteitverhouding een grotere plaats gaat innemen.
Meer ondernemerschap
De overheid lijkt zich steeds minder te bemoeien met de integrale organisatie van zorg en dienstverlening. Het moderniseringsproces AWBZ en de WMO geven enerzijds ruimte om buiten de bestaande structuren diensten te verlenen. Anderzijds wordt er nadrukkelijk gewerkt aan vernieuwde systemen die uitgaan van beloning naar prestatie.
De bescherming op de prestaties en bedrijfsvoering van oorspronkelijke aanbieders wordt dus afgebouwd. Gezond en succesvol maatschappelijk ondernemerschap gaan het succes van de zorg- en welzijnsorganisaties meer en meer bepalen.